پروبیوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که به اشکال سلول های خشک،کپسول های ژلاتینی و یا همراه محصولات تخمیری مصرف می‌شوند .خوردن مواد غذایی پروبیوتیکی با ایجاد رقابتی که با باکتری های مضر بوجود می آورد فرد را در برابر عوامل بیماری زا مصون نموده و نقش مهمی در سلامت فرد ایجاد می‌کند.

 امروزه در سراسر جهان مصرف مواد غذایی فراسودند رو به افزایش بوده و بدلیل خواص چشمگیری که تا کنون از خود نشان داده‌اند مصرف آنها افزایش چشمگیری داشته است. بزرگترین گروه باکترهای پروبیوتیک در روده،اسیدالکتیک است.

 تا کنون از پروبیوتیک‌ها هیچ عارضه جانبی و مورد سمی و یا حساسیت به آنها گزارش نشده است زیرا که این باکتری ها به طور طبیعی در بدن وجود داشته و هیچ منع مصرفی ندارند. در طول قرنهای گذشته از پروبیوتیک‌ها به عنوان مایع تخمیری لبنی استفاده می‌شده است اما اخیرا با توجه به مطالعات بسیاری که بر روی آنها صورت گرفته است و کشف روز افزون اثرات مفید آنها مصرف غذاهای پروبیوتیکی رو به افزایش بوده به طوریکه در بسیاری از مراکز فروش موادغذایی یافت می‌شوند .

پروبیوتیک‌ها در درمان و پیشگیری از بیماری‌های گوارشی مانند اسهال نقش بسزایی دارند. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بدلیل اینکه تمامی باکتری‌ها ازجمله مفید و مضر را از بین می‌برد موجب بر هم زدن توازن فلور میکروبی روده شده و به فلور طبیعی بدن آسیب می‌رساند.

با توجه به مطالعات بسیای که بر روی پروبیوتیک‌ها انجام شده است،نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ها جایگزین بسیار مناسبی برای آنتی بیوتیک ها بوده و می‌تواند این تعادل میکروبی را مجددا به روده باز گردانند. همچنین پروبیوتیک‌ها می توانند با اتصال به روده از چسبیدن میکروب های بیماری زا جلوگیری نمایند که این فرآیند از طریق رقابت ایجاد شده بر سر جا رخ می دهد.

پروبیوتیک‌ها نیز می‌توانند نقش یک واکسن را داشته و از ایجاد اسهال حاد جلوگیری نمایند. بیماری اسهال منجر به از دست رفتن مقدار زیادی آب و مواد غذایی از بدن می‌شود. اگر بدن در طول روز بیشتر از 3 بار مدفوع آبکی را دفع کند و مایعات به اندازه‌ی کافی دریافت نکند،دچار کم آبی شده و اگر به موقع درمان نشود منجر به عوارض وخیمی مانند شوک می‌شود. مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند مدت زمان ابتلا به اسهال را کاهش دهد ولی در درمان اسهال خونی که انتروپاتوژن‌ها عامل آن هستند موثر نیستند. پس بهتر است درمان با پروبیوتیک‌ها هر چه سریعتر اغاز گردد.

سرطان بیماری دیگر که هر روز بر تعداد مبتلایان آن افزوده می‌شود،اما پروبیوتیک‌ها می‌توانند با کاهش غلظت مدفوعی آنزیم‌ها و نمک‌های صفراوی جذب موتاژن‌های مضر را کاهش دهند. موتاژن‌ها موجب ایجاد سرطان شده و در اثر کاهش تماس آنها،اتصال آنها به روده کمتر شده و در نتیجه از خطر بروز سرطان در این اعضا کاسته می‌شود.

در موارد دیگر پروبیوتیک‌ها می توانند با کاهش آنزیم‌های فعال کننده سرطان زا که موجب فعال شدن پیش سرطان‌ها می‌شوند از خطر ابتلا به سرطان بکاهد. باکتری پروبیوتیک دیگر به نام bifidobacterium infantis تومورها را بوسیله سیستم ایمنی میزبان سرکوب می‌نماید و از رشد آن جلوگیری می کند.

 با افزایش سن و استرس‌های زیاد سیستم ایمنی فرد تضعیف شده و بیماری‌های غیر عادی پدیدار می گردد که استفاده نمودن از پروبیوتیک‌ها باعت تحریک سیستم ایمنی بدن شده و کمک شایانی به بدن می‌نماید. از موارد مهمی که باید در رابطه با سد دفاعی پروبیوتیک‌ها در مقابل سرطان‌ها یادآور شد این است که پروبیوتیک‌ها مانند بسیاری دیگر از روش‌های درمانی و داروهای دیگر باعث ایجاد التهاب نمی‌شوند و بدن را مجددا به خطر نمی‌اندازند.

 مصرف محصولات تخمیری لبنیات که چربی زیادی را دارا می‌باشد می‌تواند چربی خون را بالا برده و شرایط مبتلا شدن به بیماری‌هایی مختلف مانند بیماری‌های قلبی و عروقی را فراهم نماید که استفاده از محصولات تخمیری لبنیات پروبیوتیکی با تولید اسید چرب های زنجیره کوتاه و همچنین توقف سنتز کلسترول در کبد،چربی خون را کاهش داده و از ابتلا به بسیاری از این بیماری‌ها جلوگیری می‌کند .

پروبیوتیک‌ها همچنین می‌توانند با کاهش فعالیت اوره آزی،آمونیاک تولید شده در اثر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کم کرده و از جذب سموم جلوگیری نماید که در درمان و پیشگیری از بیماری‌های کبدی بسیار موثر است /ف.نوروزی فرد

"نسترن نیک‌جو" کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی